Eten en drinken, vooral van wijn, vormen een wezenlijk onderdeel van de Italiaanse levensstijl. Piano, piano, even de tijd nemen en genieten van een uitgebreide maaltijd, liefst samen met familie en/of vrienden. Italianen pakken het heel anders aan dan Nederlanders.
La prima colazione
Ontbijten zoals wij dat gewend zijn, zul je in Italia niet tegenkomen. Loop je naar je werk, stop je onderweg bij een barretje om een cappuccino e brioche te nuttigen terwijl je de Gazzetta dello sport doorleest. Kinderen krijgen naar school una merendina mee - een tussendoortje dat nog het meeste weg heeft van een gevuld cakeje.
Als je tijdens de eerste koffiebreak in een Italiaans barretje staat en wilt doen zoals de Italianen, houd dan het volgende in de gaten. Bestel na 11.00 uur nooit een cappuccino of een cappucc' (spreek uit; kapoetsj). Dit drink je alleen in de ochtend. Een echte Italiaan stapt over op espresso. Die drink je overigens met veel suiker. Laat dus je dieetgedachten maar varen en geniet een espresso zoals hij bedoeld is; heet, sterk en zoet!
Il pranzo
De lunch wijkt als ritueel ook af van dat in Nederland. Italianen kijken met afschuw naar onze boterhammen belegd met ham en kaas en verpakt in een plastic zakje of broodtrommeltje. Non è possibile! Onmogelijk, in Italië lunch je tussen de middag in het barretje om de hoek of in een restaurant! De werkgever betaalt daar vaak een bijdrage voor. Dat is meestal ook de reden dat je tussen 12 en 15 uur weinig kantoorpersoneel spreekt, alhoewel de steden in het noorden van Italia hierop over het algemeen een uitzondering vormen. Op het Italiaanse werk zijn de in Nederland o zo gebruikelijke koffiezetapparaten en de cup-a-soup-break een onbekend fenomeen; logisch, een barretje is immers vlakbij, en daar heb je natuurlijk altijd verse espresso.
Prendere un bianchino
'Laten we een pilsje pakken' - dat hoor je in Nederland rond borreltijd; in Italia daarentegen wordt eerder voor een wijntje gekozen. 'Prendiamo un bianchino' (laten we een witte wijn bestellen) is daarin een veelgehoorde uitdrukking. In de barretjes of op de terrassen wordt naast je drankje vaak een 'hapje' van het huis aangeboden. Dat varieert van een schaaltje pinda's, zoute chips, olijven tot een stukje pizza met ansjovis, focaccia of kleine tramezzini. De duurdere terrassen maken hier vaak voor Nederlandse begrippen een hele maaltijd van.
La cena
Hoe ziet een uitgebreide Italiaanse maaltijd eruit? In ieder geval moet je er tijd voor uittrekken, veel tijd. Namelijk om de dis te maken en om te nuttigen. De zondag is dan ook de dag bij uitstek dat je naar La Mamma of naar een restaurant gaat om samen met familie en vrienden te genieten van alle gangen.
Tijdens de aperitivo kunnen de laatste nieuwtjes worden uitgewisseld en legt La Mamma de laatste hand aan de maaltijd. De wijn staat op tafel en in Italiaanse stijl bedient iedereen zichzelf.
Antipasti
Er wordt begonnen met een antipasto; een koud voorgerecht bedoeld om je eetlust op te wekken. Het zou onbegonnen werk zijn een volledige lijst te geven. De keus is net zo groot als de fantasie van La Mamma. Een paar plakken parmaham op geroosterd witbrood dat rijkelijk begoten is met olijfolie en bestrooid met grof zout. In een duurder restaurant zie je vaak een trolley waaruit je een persoonlijk bordje kunt samenstellen. Een kleine selectie: groenten ingelegd in azijn, olie of zout. Vleeswaren zoals plakjes ham, salami of mortadella. Een salade van zeevruchten, gemarineerde mosselen. Kleine puntjes pizza, crostini; stukjes geroosterd brood met verschillend beleg of focaccia.
I primi
Het warme voorgerecht. Pasta is bij ons een hoofdgerecht, in Italië is het echter een van de primi - voorgerechten. Pasta in alle soorten en maten. De verhalen over de herkomst van de pasta lopen nogal uiteen. In ieder geval heeft het zo'n 300 verschillende soorten opgeleverd. Elke regio kent zijn eigen vormen en maten met bijbehorende vulling of saus. De vorm van de pasta bepaalt namelijk de combinatie met de saus. Vind je een heel bord te veel, dan is het heel gebruikelijk om een halve portie te bestellen.
I secondi
Eindelijk het hoofdgerecht. Dit kan bestaan uit vlees of vis. In Nederland krijg je bij het bestellen van een hoofdgerecht meestal automatisch als 'bijgerecht' groenten en aardappelen geserveerd. In Italië zal je deze contorni apart moeten bestellen. Mocht je hier nog ruimte voor hebben. Voor een Italiaan is een aardappel (patata) overigens ook een groente! Het brood dat je bij de meeste maaltijden geserveerd krijgt, is overigens bedoeld om ook het laatste heerlijke restje van je bord te vegen.
Dolci
Het zoete nagerecht voor als je nog puf hebt. Heb je nog een gaatje over, probeer dan vooral een van de nagerechten van de streek. Deze gang kan ook bestaan uit een kaasplateau, fruit van het seizoen of een vruchtensalade.
Caffè o digestivo
Na een dergelijke copieuze maaltijd kan de maag wel wat hulp gebruiken bij de spijsvertering. Elke streek kent daarvoor zijn eigen 'medicijn'. Een grappa uit Noord-Italië, een Sambuca uit Midden-Italië of een Limoncello uit Zuid-Italië. Maar ook een espresso is een mooie afronding van een maaltijd al dan niet geserveerd met Cantuccini en een Vin Santo zoals je in Toscana vaak tegenkomt.
