Italiaanse tradities: Sinterklaas, San Nicolò, Zwarte Piet, Ruprecht, Krampusse

Je zou wellicht niet verwachten dat Sinterklaas ook Italie aandoet, maar dat is wel degelijk het geval. Weliswaar komt hij alleen in het nord-est, noord-oosten, om preciezer te zijn, met name in Alto Adige, Südtirol, en ook alleen voor i piccini, de allerkleinsten.

San Nicolò komt niet aan per stoomboot, maar te voet, zonder zijn trouwe schimmel Amerigo. Zwarte Piet doet ook niet mee, want de Sint wordt vergezeld door zijn servo, knecht Ruprecht en een enkele Moorse dienaar.

Ruprecht en de Krampusse

Ruprecht lijkt in de verste verte niet op een van de goedlachse en speelse Zwarte Pieten die we hier kennen. Sterker nog: hij is een gemeen monster dat stoute kinderen bang maakt. Terwijl San Nicolò cadeautjes, snoep en fruit uitdeelt, plagen de Krampusse de kinderen. De ondeugende duiveltjes zijn gehuld in berenvel en hebben maskers op. De Krampusse zijn niet echt een toonbeeld van een kindervriend… La filastrocca, het rijmpje, dat je deze dag ongetwijfeld hoort:

"San Nicolò da Bari,
la festa dei scolari,
la festa dei putei...
Sona tuti i campanei."

De vertaling is helaas niet zo mooi als het Italiaanse rijmpje:

Sinterklaas uit Bari,
Het feest van de schoolgaande jeugd,
Het feest van de kindjes,
Luid alle klokken.

Sinterklaas in midden en zuid Italië

Waar het feest van Sinterklaas vooral in noord Italië plaats vindt, zijn ook in Umbria en Puglia feestelijkheden. Al wordt het daar wel heel anders gevierd...

Als Sinterklaas niet komt...

De Italiaanse kindjes die geen Sinterklaas vieren, worden overigens in de watten gelegd door Babbo Natale, de kerstman. En nog meer door La Befana: een kleine, oude dame die al eeuwenlang in de nacht van 5 op 6 januari op haar bezemsteel cadeautjes, snoepjes en chocolaatjes brengt aan Italiaanse kinderen die zoet zijn geweest.

Trouwens, wist je dat San Nicolò het hele jaar druk is in Italie?

Sinterklaas, San Nicola di Bari

Om het nog verwarrender te maken: eigenlijk wordt er toch Sinterklaas gevierd. Om precies te zijn op de eerste zondag in mei! Maar dan wel heel anders dan je gewend bent...

San Nicola di Mira was een bisschop uit de 4e eeuw. Niet afkomstig uit Spanje, maar uit wat nu Turkije is. Hij is de patroonheilige van heel wat meer mensen dan je zou kunnen bedenken. Bekend is natuurlijk dat hij er is voor de kindjes en jeugd. Daarnaast is hij ook patroonheilige van o.a. apothekers, kooplieden, zeelieden, vissers, maar ook van slachtoffers van juridische dwalingen en van advocaten. In Italia is deze Sinterklaas beter bekend als San Nicola di Bari. In de stad Bari, regione Puglia, ligt sinds de 11e eeuw zijn stoffelijk overschot.

Volgens de overlevering hielp San Nicola tre ragazze, 3 meisjes, die niet konden trouwen omdat ze geen dote, bruidsschat, hadden. Sinterklaas gooide 3 dagen lang zakjes geld door het raam van hun kamer. Geen wonder dat meisjes en huwbare vrouwen deze Santo, die op 6 december in Mira overleed, vereren. Niet op zijn sterfdag, maar op de eerste zondag van mei. Ze herdenken dan dat zijn beenderen vanuit Mira naar Bari zijn overgebracht. De cadeautjes blijven op die datum overigens achterwege.