Schrikkeljaar, tradities en gebruiken in Italië

L’anno bisestile, schrikkeljaar

Een schrikkeljaar wordt door heel de wereld als iets bijzonders ervaren. Men ervaart een schrikkeljaar als un anno propizio, gunstig jaar. Het starten van iets nieuws in een schrikkeljaar, of het nu een nieuw bedrijf, levensweg of baan is, zou gunstig uitpakken, aldus de tradizione popolare, volksoverlevering. Heel de wereld viert een schrikkeljaar als anno fausto, geluksjaar. Maar niet in Italië.... Daar is de zegswijze anno bisesto, anno funesto: schrikkeljaar, verschrikkelijk jaar! Maareh... is er ook nog eens een vrijdag de 17e in een schrikkeljaar, dan is dat dubbel rampzalig! Immers: de Italianen hebben een hekel aan het cijfer 17...

Bologna, de viering van de jaarwisseling met schrikkeljaar

In Bologna wordt de jaarwisseling ingeluid met het in brand steken van il Vecchione. Deze bolognese traditie is niet eens zo oud; sinds 1993 wordt op de Piazza Maggiore un pupazzone enorme, een giga-groot beeld, in brand gestoken die het jaar voorstelt dat op dat moment eindigt. De naam vecchione dateert van de ontwerpen van de eerste jaren: de brandstapel leek op een oude, vermoeide man. Met schrikkeljaar komt er in de plaats van il Vecchione, una Vecchiona – een oude vrouw.

Het idee achter de rogo, brandstapel, komt uit Noord Italia waar met oudjaar falò, brandstapels, worden aangestoken, waarbij het oude jaar wordt verbrand in de hoop dat het nieuwe jaar beter wordt. De Vecchione-beelden werden jarenlang gemaakt door Italiaanse kunstenaars en zijn plaatjes om te zien. Het is haast jammer om ze in brand te steken.

De oorsprong van schrikkeljaar

Toen Julius Caesar in 45 v.Chr. de schrikkeldag invoerde, zat de extra dag tussen 23 en 24 februari in. De dag kreeg ook geen nummer, maar de naam ‘ante diem bis sextus kalendas martii’, hetgeen betekent: ‘tweede (extra) dag van zes dagen voor maart’. Daar komt ook de naam anno bisestile (bis sextus) vandaan, een naam die ook in andere Romaanse talen niet veel afwijkt.

Toch bleek deze zogenaamde Juliaanse kalender niet heel nauwkeurig te zijn en om dat te corrigeren moesten er in 1582 enkele dagen worden geschrapt. In Italia ging men na 4 oktober direct naar 15 oktober, zodat er ineens 10 dagen wegvielen. Ook verplaatste men in dat jaar de schrikkeldag naar het einde van de maand februari, omdat de extra dag na de 23e ongeluk zou brengen. Waarschijnlijk is dat gezien vanuit mannelijk perspectief, want op die invoegdag mochten vrouwen uit bepaalde delen van Italia een huwelijksaanzoek doen dat de man in kwestie niet mocht weigeren, enkel afkopen met een flinke buidel met geld.

Een ander saillant detail: als Julius Caesar geen schrikkeldag had verzonnen, zou de zomer nu in februari vallen.

Italiaanse gelukwens voor een schrikkeljaar

Ti auguro 12 mesi di felicità, 52 weekend di serenità, 366 giorni d'amore, 8760 ore di fortuna, 525.600 minuti di successo, 31.536.000 secondi di amiciza.

Ik wens je 12 maanden geluk, 52 rustige weekends, 366 dagen vol liefde, 8760 uren voorspoed, 525.600 succesvolle minuten en 31.536.000 seconden vriendschap.