Het spreekwoord Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi geeft aan dat Pasen, in tegenstelling tot kerst, niet persé in huiselijke kring gevierd hoeft te worden. Velen trekken er dan ook op uit en in de middag vindt er vaak een pranzo tradizionale plaats.
Tweede paasdag wordt in Italia Pasquetta of Lunedì dell’Angelo genoemd. Voor menig Italiaan staat het programma op tweede paasdag vast: fare delle scampagnate, uitstapjes maken naar het platteland om er te picknicken of te barbecueën. Elk jaar weer leidt dit tot een grote chaos op de Italiaanse wegen. En tot op de dag van vandaag worden de filerecords telkens weer verbroken!
Wist je dat van Venerdì Santo, goede vrijdag, tot paaszondag in heel Italia de kerkklokken niet luiden, als symbool voor het lijden van Christus?
Paastradities
Bijna elke stad heeft zo zijn eigen, eeuwenoude, paastraditie. In Roma [Rome] wordt traditiegetrouw door de Paus de Paasmis gehouden. Tijdens deze mis spreekt hij het Urbi et Orbi uit vanaf het balkon van de Sint-Pieter, om 12 uur ’s middags. Ook bedankt hij, in het Nederlands, voor de uit Nederland afkomstige bloemen.
Paastraditie Florence
In Firenze [Florence] heb je Lo scoppio del carro. Nadat de paasdienst in de Duomo heeft plaatsgevonden kondigen buiten vendel zwaaiers en trompettisten in traditionele kledij de komst van il carro aan. Even later arriveert deze mooi versierde kar op de Piazza del Duomo. Duizenden toeschouwers zijn er getuige van dat om twaalf uur precies de bisschop il carro in brand steekt met behulp van een witte duif. Gelukkig voor de duiven bestaat er nu een mechanische duif. De grote kar ontsteekt vervolgens in een kleurrijk vuur. Een populaire legende vertelt dat indien de duif obstakels ondervindt bij het aansteken van de kar, de aankomende oogst mager is. Je bent dus gewaarschuwd.
Paastradities in Castelsardo
Een ander bijzonder evenement is Lunissanti, de Paasprocessie van Castelsardo. Mocht je denken dat deze processie op Paasmaandag plaatsvindt, dan ben je een week te laat: het is een week eerder, dus voorafgaand aan Pasen! Deze katholieke processie vindt zijn oorsprong in de tijd van de Spaanse overheersing.
Onwetende mensen denken bij het zien van de gemaskerde mannen in witte gewaden met puntmutsen, aan een racistische Amerikaanse organisatie. Deze Rooms Katholieke, middeleeuwse traditie in Castelsardo heeft daar echter niets mee te maken. Onder het gezang van eeuwenoude liederen worden relikwieën door de straatjes gedragen. De processie vindt twee maal plaats; ga je ’s avonds, dan is het extra indrukwekkend: de straten zijn dan met fakkels verlicht.
Lees ook het bijbehorende verhaal van la nostra amica Ardienne.
Paastraditie in de buurt van Udine
In Santa Maria della Longa, in de provincia Udine, wordt Pasen gevierd met de Sagra del Lunedì di Pasqua. Dit historische dorpsfeest bestaat al sinds het begin van de 18e eeuw, en wordt gevierd met dans, zang en toernooien. Op de pleinen worden schommels en schietschijven opgesteld en op straat worden sinaasappels, mandarijnen en johannesbrood (peulen van de johannesbroodboom) verkocht.
Paastraditie in Urbania
Ook in Urbania, in de regione Le Marche, bestaat een leuke tradizione. Elk jaar wordt hier met Pasen de Punta e Cul gehouden. Honderden eieren worden gekookt die vervolgens tijdens een wedstrijd tegen elkaar geslagen moeten worden. Blijft je eigen ei heel en heb je alle eieren van je tegenstanders verzameld, dan heb je gewonnen!
Paasgerechten van Italië
Paasgerechten en culinaire tradities
Ook de Italianen eten uova di pasqua, paaseieren. Deze worden echter niet altijd in de tuin verstopt voor una caccia pasquale al tesoro, daar zijn ze namelijk veel te groot voor. De eieren uit de supermercato zijn hol en arricchiti da un piccolo dono, bevatten een cadeautje of speeltje. Uiteraard zijn ze verpakt in kleurig, glimmend papier: vaak blauw voor i maschietti en roze voor le femminucce.
Geliefden laten hun ei maken bij een pasticceria artigianale, banketbakkerij. De cadeaus in het ei zijn dan groter en persoonlijker en variëren van een mooie leren tas tot un anello di fidanzamento, een verlovingsring!
La colomba, Italiaanse paascake
Nog zo’n culinaire tradizione pasquale, paastraditie, is het eten van la colomba. Al is het in Italia niet ongebruikelijk om duif te eten, met Pasen gaat het om een zoete cake in de vorm van een duif. Volgens de legende werd de colomba voor het eerst in 750 voor Christus in Pavia gebakken en aan koning Alboino van de Longobarden aangeboden. In werkelijkheid is de geschiedenis van deze vredesduif veel korter en minder spannend. Het was firma Motta, bekend van Panettone en Pandoro, die rond 1900 een cake bedacht speciaal voor Pasen. Het verschil met de twee kerstbroers is het amandellaagje op de bovenkant van de colomba. Tegenwoordig zijn er heel veel varianten verkrijgbaar die allemaal even lekker zijn als afsluiting van il pranzo pasquale.
Culinaire paasspecialiteiten
Er wordt uiteraard niet alleen zoet gegeten met Pasen. Lamsvlees mag zeker niet op het menu ontbreken, vanwege de belangrijke rol die het speelt in de katholieke kerk. Lamsvlees verwijst naar ‘het Lam Gods dat zijn leven gaf voor het heil van de wereld’.
Daarnaast kent elke regio zo zijn eigen paasspecialiteiten. De Italianen in de regione Valle d’Aosta zweren bij de Crescia, een kaaspizza waar vaak salame, worst, bij geserveerd wordt. In de regione Piemonte is Persi al Furn, met bitterkoekjes gevulde perzik uit de oven, favoriet, en in Puglia eet men de traditionele Corrucolo Pugliese, een kransvormige gevlochten taart.
In het kookboek ‘Made in Italy’ vertelt Giorgio Locatelli over de zoete traditionele Napolitaanse paastaart, de Pastiera Napoletana. Deze taart staat symbool voor de lente en bevat twee ingrediënten die haar uniek maken: oranjebloesem water en tarwekorrels.
Hai già l’acquolina in bocca? Ben je al aan het watertanden? Maak dan zelf eens pinza pasquale alla triestina, een zoet Friulaans paasbrood met rum, of muffin salati, hartige muffins om mee te nemen tijdens een picknick op pasquetta!
Italiaanse spreekwoorden over Pasen
Pasqua, che tempo fa?
Wordt het zonnig, koud of guur… het blijft altijd weer een verrassing hoe het weer met Pasen zal zijn. Volgens tal van regionale proverbi, spreekwoorden, is er een relatie tussen het weer met Kerst en Pasen.
Milano
Quand pioeuv al dì de Pasqua, pussee uga che frasca
(Quando piove al giorno di Pasqua,si ha più uva che fogliame)
Wanneer het met Pasen regent, heb je meer druiven dan blad.
Salento, het zuidoosten van Puglia
Natale cullu sule, Pasca cullu tizzune, ci hoi cu bene bona la stagiune.
(Natale col sole, Pasqua col tizzone, se vuoi che venga una buona stagione)
Als je een goed seizoen wilt: een zonnige kerst en bij de kachel met Pasen
Piemonte
Natal ij moschin, Pasqua ij giassin
(A Natale i moscerini, a Pasqua i ghiaccioli)
Muggen met kerst betekent ijspegels met Pasen
Langhe, Piemonte
Natàl n'tl puvràs, Pasqua n'tl pautàs
(Natale con la polvere, Pasqua nel fango)
Een droge kerst betekent een modderige Pasen
Veneto
Nadae verde, Pasqua bianca
(Natale verde, Pasqua bianca)
Als het met kerst niet sneeuwt, sneeuwt het wel met Pasen.
Volgens de overlevering zou een zonnige kerst een voorbode zijn van een hete Pasen: Chi fa Natale al sole fa Pasqua al fuoco. Geen slecht vooruitzicht, toch?
