Waar ga je eten in Italië? Kies je voor een restaurant of wordt het een osteria of trattoria? En wat is het verschil? En wat zijn dan die andere eettentjes?
Een ding is duidelijk: gedimd en/of kaarslicht duidt vaak dat een eetgelegenheid is gericht op toeristen. Fel tl-licht is een betere indicatie voor mangiare all'italiana. Net als veel vrachtwagens met Italiaans kenteken op een groot parkeerterrein. Een Italiaan luncht niet uit een in boterhammenzakjes verpakte boterham. Nee, voor de pranzo, lunch, schuif je aan in een eettentje.
Mangiare fuori, uit eten gaan: een Italiaan doet het heel vaak. De prijzen liggen er een stuk lager dan in Nederland en het is dé manier om bij te kletsen met familie en vrienden.
Wie vaker in Italië is geweest, weet dat er tal van verschillende eetgelegenheden zijn. Waar diegene dan ongetwijfeld feilloos aanvoelt wat het verschil is, is het voor een beginnende Italië-ganger vaak een compleet raadsel. Waar ga je eten in Italië? Wat is de betekenis van trattoria en wat van osteria? Wat voor soort gerechten eet je er?
(W)eet!
Wat voor soorten restaurants heeft Italië?
Wat is het verschil tussen de verschillende eetgelegenheden? Een ristorante, pizzeria, trattoria, osteria zijn voor een Italiaan in de basis echt heel verschillende begrippen. Al gebeurt het steeds vaker dat de scheidslijnen tussen de verschillende typen eetgelegenheden dun is.
Soms heet een horeca-gelegenheid wel trattoria, osteria, locanda of taverna omdat het van oudsher al die naam had. Soms ook omdat het lekker nostalgisch klinkt. En soms hoort het bij de trendy uitstraling die wordt beoogd.
Prijs en niveau van het eten zijn ook lang niet meer bepalend voor het onderscheid. Geef je ogen dus goed de kost als je ter plekke bent. Het is namelijk geen wet van meden of perzen; er zijn absoluut uitzonderingen.
Michelin gids
In de Italiaanse Michelingids 2021 staan 371 ristoranti stellati, sterrenrestaurants. 323 met 1 ster, 37 met 2 sterren en 11 restaurants met 3 sterren. Kijk je naar de editie van een jaar eerder (2020) zijn het er nog 328. Daarbij zitten dertien osterie, negen locande, vier taverne, vier enoteche en drie trattorie…
Je voelt ‘m al; als je daar in je gewone vakantiekloffie aan komt zetten, weet je twee dingen zeker:
1. Dat je meer uitgeeft dan je vooraf had bedacht.
2. Dat je een brutta figura slaat omdat je underdressed bent.
Ristorante
Een ristorante is vaak wat formeler en ruimer van opzet van de andere horeca-gelegenheden. Er is bediening aan tafel, op tafel ligt vaak een linnen tafellaken. De menukaart biedt een ruimere keuze dan de andere eetgelegenheden. Op de kaart kunnen streekgerechten staan, maar ook ander typisch Italiaanse gerechten. Internationale gerechten zul je waarschijnlijk alleen tegenkomen in toeristische gebieden.
Wil je dus goede sier maken en op chique gaan, dan ben je over het algemeen aan het juiste adres. Een ristorante is ook de plek waar huwelijksdiners, doopfeesten en andere feestelijke gelegenheden worden gevierd.
Trattoria
Een trattoria wordt gekenmerkt door een informele setting. Het zijn vooral de traditionele piatti locali, streekgerechten, die op tafel komen in zo’n familiebedrijfje. Vaak bereid door la mamma of la nonna die in de keuken de scepter zwaait.
Er wordt met lokale producten gewerkt en het vaak beperkte menu wisselt dagelijks. Ook de wijnen zijn uit de streek en worden per glas of in een brocca, karaf, geserveerd. Het zijn vaak eenvoudige tentjes, waar je over het algemeen behoorlijk goed eet voor un buon prezzo.
Enne... vaak is er geen of maar een beperkte menukaart. Een ober ratelt vliegensvlug de gerechten van de dag op. Goed opletten dus!
Pizzeria
Het zal je niet verbazen dat hier met name pizza’s worden geserveerd, (joh, je meent het?!) maar vaak bevat de kaart ook andere gerechten. Als er een menukaart is en je er ook andere gerechten kan eten en er sprake is van bediening aan tafel, dan zie je buiten vaak pizzeria/ristorante staan. Wil je persé pizza eten, realiseer je dan dat dit alleen kan in een pizzeria. Dus niet in een van de andere horeca gelegenheden.
Osteria
De osteria was er al in de oudheid. Zo werden tijdens de opgravingen in Pompei resten van een osteria blootgelegd, met kruiken waar het eten nog inzat. Oorspronkelijk lag een osteria langs handelswegen of pleinen. Daar kon men even wat eten en drinken om daarna weer verder te reizen. In Nederland heette dat vroege een taveerne.
Tegenwoordig zijn het simpele tentjes, waar je een glas wijn kunt drinken en een eenvoudige maaltijd kunt krijgen. Een menu ontbreekt veelal. Oren gespits want de cameriere, ober, heeft niet alle tijd om het te blijven herhalen.
Net op het moment dat je het denkt te begrijpen, is er weer die uitzondering, in dit geval in Friuli...
Taverna
Een taverna bied je de mogelijkheid om een volledige maar eenvoudige maaltijd te eten. Vroeger had de term nogal een negatieve bijklank: de taverne werd bezocht door ruige lieden, die daar samen kwamen drinken. Tegenwoordig duidt het op een eenvoudig tentje met een rustieke uitstraling.
Locanda
In vroeger tijden was een locanda een herberg waar mensen tijdens hun reis konden eten en overnachten om vervolgens weer verder te trekken. Vandaag de dag is het eerder vergelijkbaar met een trattoria die ook enkele kamers beschikbaar heeft voor overnachting. De kamers zijn eenvoudiger dan in een doorsnee hotel. Uiteraard ook hier weer uitzonderingen daargelaten.
Enoteca
In een enoteca geniet je vooral van wijn. Maar heel wat wijnbars bieden inmiddels ook de mogelijkheid tot het nuttigen van wat lichte gerechten che abinano con il vino, die passen bij de wijn.
Tavola calda
Tavola calda, letterlijk vertaald: ‘warme tafel’. Hier ga je heen als je Italiaanse gerechten wilt eten da asportare, om af te halen. Soms kun je ze ook oppeuzelen al banco, aan de toonbank. Je kunt er terecht voor zowel warme als koude gerechten maar vaak ook voor panini farciti, gevulde broodjes.
Bar
Ook in een bar kun je eten, of in elk geval ontbijten. De Italiaan drinkt hier zijn caffè of nuttigt zijn ontbijt. Dat bestaat uit een cornetto, croissantje, of iets anders zoets. Vaak bieden bars ook broodjes aan. Op elke straathoek kom je wel een bar tegen. Een Italiaanse bar is met name overdag geopend.
Wist je trouwens waarom de Italianen hun koffie meestal staand aan de bar drinken? Als je gaat zitten moet de eigenaar namelijk belasting betalen; die berekent hij vervolgens door aan de klant.
Soms noemt een bar zichzelf snackbar; het assortiment lijkt echter in de verste verte niet op wat je in Nederland aantreft in de snackbar.
Aperitivo
'
s Middags is het tijd voor de aperitivo. Op wat drukkere locaties of in toeristische gebieden, betekent dat dat de bar vol staat met lekkernijen.
Je betaalt een bedrag en kunt onbeperkt snoepen van alle squisitezze, lekkere hapjes. Menigeen gebruikt het als verkapte, lichte avondmaaltijd.
Samenvattend
Houd je van traditioneel, typisch Italiaans eten, heb je het meeste kans in een trattoria, osteria, taverna of locanda.
De prijs van je lunch of diner is niet alleen afhankelijk van het type eetgelegenheid, maar ook van de plek waar de horeca zich bevindt. In centrum Milaan of ergens in het zuiden, in het binnenland: het kan een wereld van een verschil maken.
Maar vergis je niet: zelfs in centrum Venetië kun je voor € 1,10 genieten van een dampende espresso. Zolang je maar van de gebaande paden blijft. En in niet toeristische plekken betaal je voor un pasto completo con vino della casa, volledige maaltijd met huiswijn, en water tussen de € 20 - € 40 p.p.
Een ding staat buiten kijf: de kans dat je niet goed eet in Italië is verwaarloosbaar.
Buon appetito!
Deze foto is gemaakt door Luc Bosmans.
"Lees met aandacht!
Het is het bete om maar duidelijk te zijn!
1. We zijn een osteria [red: zeer eenvoudig eethuisje] en geen restaurant. Dus ga geen eisen stellen.
2. Bent u fan van (restaurant)gidsen?
3. Bent u een "lul de behanger"? (letterlijk: slagwerker van het scrotum)
Dan is dit niet uw restaurant!
Anders kunt u de gerechten van het menu en de lokale wijn proeven.
Het eethuisje is heel klein dus ga niet als een idoot lopen klagen als de tafeltjes te dicht bij elkaar staan. Als u dit niet aanstaat, loop dan door, het betekent dat dit niet de plek voor u is en dat u niet het type gast voor ons bent!
PS de beste gidsen zijn alleen de berggidsen
De geheelonthouders betalen dubbel!!!!
Eigengemaakte gerechten"
