Als een Italiaan het heeft over ijs, dan bedoelt 8 op de 10 gelato artigianale, ambachtelijk bereid ijs. Maar liefst 95% van de Italianen is gek op ijs, zo blijkt uit de cijfers van het Italiaans ijsinstituut. Opmerkelijk is dat de helft van de consumptie plaats vindt in het noorden van Italië. Een op de 3 ijsjes wordt in het zuiden verorberd. Het midden van het land lijkt het minst om ijs te geven.
Ijsje halen: een sociale aangelegenheid voor de Italianen
Het halen van een gelato artigianale, ambachtelijk bereid ijsje, is vooral een sociale aangelegenheid voor de Italianen. Het is een aanleiding om even de benen te strekken en te pauzeren. Samen dralen voor de vetrina, toonbank, om een smaak te kiezen, omvat leggerezza e allegria, luchtigheid en vrolijkheid. Een ijsje halen, staat gelijk aan un momento di convivialità, samenzijn, met vrienden en famile. Een gelato sfuso, schepijsje, is er onlosmakelijk mee verbonden.
62 ijssalons per 10.000 inwoners
Als je de ijsverkooppunten in bars en banketbakkers meetelt, zijn er bijna 40.000 gelateria’s verspreid over Italië. Praktisch komt dit neer op 62 ijssalons op 100.000 inwoners. Ambachtelijk en heerlijk ijs is dus nooit ver. Een Italiaan hecht waarde aan ambachtelijkheid. De voorkeur gaat overduidelijk uit naar ijs dat ter plekke is gemaakt en is gebaseerd op natuurlijke ingrediënten.
IJs is dusdanig populair dat het niet alleen d’estate, zomers, wordt verorberd. Steeds meer ijssalons blijven het hele jaar door open.
Voorverpakt ijs
Het grijpen naar een gelato confezionato, verpakt ijsje, doet een Italiaan vooral uit impuls. Het moment en tijdstip is om het even. Placare la fame, de honger stillen, of zichzelf belonen: elke smoes is goed. Voorverpakt ijs wordt vooral thuis verorberd. De sociale component die je ziet bij het eten van ambachtelijk ijs, is ver te zoeken.
Onderzoek wijst wel uit dat 8 op de 10 Italianen hun vraagtekens hebben bij de ingrediënten van fabrieksijs; ze vermoeden dat er veel conserveringsmiddelen in zitten. Dat blijkt een misverstand te zijn, want volgens de Europese Unie mag voorverpakt ijs geen conserveringsmiddelen bevatten. De houdbaarheid wordt gegarandeerd door de kou.
Italiaan uitvinder van voorverpakt ijs
Wist je dat het notabene een Italiaan is die voorverpakt ijs uitvindt? De eerste gelato confezionato ziet het licht in 1948. Het ijsje krijgt de naam Mottarello, vernoemd naar zijn uitvinder: Angelo Motta. Tot op de dag van vandaag bestaat het Mottarello ijsje op een stecchetto, stokje, nog steeds uit roomijs omhuld door een guscio sottile di cioccolato croccante, dun, krokant laagje chocola.
Motta
De uitvinder van het eerste voorverpakte ijsje, Angelo Motta, gaat verder in het ijs. De naam Motta heb je vast en zeker vaker gezien in Italië. Het indertijd vernieuwende ijsje maakt hij overigens met Amerikaanse machines. Ook de 2e, 3e en 4e plek op de voorverpakte ijsjeslijst wereldwijd worden bedacht door Italianen. In 1955 lanceert Motta la Coppa del Nonno.
Een ambachtelijke ijssalon uit Napoli bedenkt in 1958 il Cornetto. Later wordt dit opgeslokt door Algida. In 1959 ziet il Barattolino di Sammontana, het bekertje met kartonnen dekseltje met lipje, het levenslicht. Met de ijssalondichtheid in het achterhoofd snap je wel dat dit ijs voor Italianen vooral ijs voor thuis is.
Overigens was het wel een Amerikaan die een hoorntjesmachine bedacht. Tot 1912 werden de ijshoorntjes altijd a mano, met de hand, gerold. De uitvinding van Frederick Bruckman maakte daar een eind aan.
Il biscotto gelato, het ijskoekje, werd al eerder uitgevonden. Niet in Italië, maar in 1803 in Parijs. De uitvinding staat op naam van Alessandro Tortoni van Café Napolitaine. Hij is ook degene die de tranche napolitaine verzint waarbij ijs met meerdere lagen in plakjes wordt gesneden.
Raket
In Nederland bestaat het Raket waterijsje dat 14 jaar later, in 1962, wordt gelanceerd ook nog steeds. Volgens Omroep Max gaan er jaarlijks nog steeds meer dan 50 miljoen van over de toonbank. De van origine Belgische vinding krijgt bij introductie in Nederland een extra smaak (ananas) erbij naast frambozen en sinaasappel. De Fruti, zoals het waterijsje tot dan toe heet, wordt vervolgens Raket.
Wanneer kiest een Italiaan voor voorverpakt ijs?
Het in 2022 gepubliceerde onderzoek van IGI wijst uit dat het voorverpakt ijs door 2 op de 3 ’s middags wordt genuttigd. 1 op de 2 lust ook wel een ijsje na het avondeten. Het liefste wordt dan een cono, hoorntje, verorberd. 1 op de 3 vindt de portiegrootte daarvan het grootste voordeel.
Het ijs wordt door de porzionatura, voorverpakking, bovendien eerlijk verdeeld. Ook het feit dat men kan nalezen wat de voedingswaarde is van de ingrediënten in het ijs , wordt gezien als groot voordeel. Waar je het ook koopt: het is altijd hetzelfde. Dat is voor 1 op de 3 de reden om dit type ijs te kiezen.
Wist je dat…
Het woord sorbetto, sorbet, is afgeleid van het Arabische woord sherbet, dat neve dolce, zoete sneeuw, betekent. In het oude Rome werd sneeuw gemengd met vruchtensappen en miele, honing, om er een heerlijke verkoelende drank van te maken. Het was de voorloper van ijs!
