“Un attimino per favore!“, “Een klein momentje alstublieft!” In het Nederlands klinkt dit zinnetje al enigszins verdacht, want een ‘momentje’ is al klein toch? In het Italiaans is dit niet veel anders.
Het gebruik van een woord als attimino doet vele Italianen de haren te berge rijzen. Het is een beetje als het Nederlandse ‘zeg maar’, zeg maar. Iedereen gebruikt het opeens en vervolgens verspreidt het zich als een virus door alle lagen van de maatschappij. Zo ook in Italië. Zijn lingua, met haar regels en fraaie zinsbouw, wordt aangevallen door antilingua. Van alle kanten…
Italiaans op de social media
Ben je een twitteraar of zit je op Facebook, dan moet je eens zoeken op hashtag #paroleorrende. Je vindt dan een lijst van Italiaanse woorden en uitdrukkingen die door steeds meer Italianen worden verafschuwd. Het is een groeiende opsomming van verbasterde woorden, verkeerd gebruikte uitdrukkingen, neologismi en inglesismi. Het toont de explosieve groei van het gebruik van parole e espressioni orribili en een toenemend aantal Italianen heeft daar genoeg van.
Italiaans op internet
In een doorsnee Italiaans e-mailtje zie je de meest verschrikkelijke lemmi, woorden. Wat dacht je bijvoorbeeld van forwardare una mail, una dead line, of una customizzazione? Er had in normaal Italiaans natuurlijk gewoon kunnen staan inoltrare una mail, een e-mail doorsturen, una scadenza, een deadline, of una personalizzazione, een aanpassing. In Italië hebben ze een nieuw woord voor dit fenomeen: ’pirlolingua’. Je zult dat nog niet terugvinden in het woordenboek, maar het betekent ongetwijfeld zoiets als ‘vaagtaal’.
Italiaans op het werk
Ook in het bedrijfsleven en op social media vliegen de holle frasen je om de oren. Dikwijls doorspekt met inglesismi en ‘gecomponeerd’ door mensen die het Engels vaak niet eens machtig zijn. Zo gaat men op het werk briffare, een briefing geven. Maar ook het vervoegen van werkwoorden in onbestaanbare woorden levert parole orrende op. Wat te denken van attenzionare, onder de aandacht brengen, of facoltizzare, laten kiezen. De woorden zijn wel heel duidelijk, maar of je er nou blij van wordt?
Googlish
Op internet doet het Googlish eveneens zijn vervlakkende werk, met als enige doel om teksten te krijgen die sneller gevonden worden door de motori di ricerca, zoekmachines, van deze wereld. De lessico nazionale, nationale woordenschat, verandert daardoor steeds meer in een poltiglia di, brij van… ja, van wat eigenlijk?
Italiaanse politici gebruiken vanzelfsprekend ook ‘vaagtaal’ en frasi fatte, kretologie, vaak verpakt in korte, krachtige oneliners. De heren en dames doen dat meestal maar met één doel: het verhullen van de vuoto, leegte, van hun woorden. Veel praten en weinig zeggen is trouwens ook een bekend fenomeno in de Nederlandse politiek.
Zwarte lijst Italiaanse woorden
Vincenzo Ostuni, de man achter hashtag #paroleorrende, zegt dat de situatie inmiddels zeer ernstig is. Hij vindt dat de invasie van taalkundige obbrobri, wanstaltigheden, moet worden eliminata. Het opstellen van een lista nera is daarom noodzakelijk, omdat het Italiaans volgens hem een taalkundig campo minato, mijnenveld, is geworden. Niet dat hij terug wil naar het Italiaans uit de tijd van Machiavelli, natuurlijk niet.
Taal is uiteraard kneedbaar, heeft iets uitbundigs en is altijd onderhevig aan verandering, maar deze taalvervuiling moet worden tegengegaan. Ostuni nodigt dan ook iedereen uit om zijn zwarte lijst aan te vullen met nieuwe storpiature italiane, Italiaanse woordverminkingen, om zo het gebruik van antilingua te bestrijden.
De beroemde Italiaanse schrijver Italo Calvino zei het al in 1965: “La motivazione psicologica dell’antilingua è la mancanza d’un vero rapporto con la vita, ossia in fondo l’odio per se stessi” In goed Nederlands: “De psychologische reden achter het gebruik van antitaal is het ontbreken van een echte band met het leven, anders gezegd, eigenlijk heb je een hekel aan jezelf.” Misschien vind je het een lichtelijk gedurfde uitspraak, maar het citaat zelf is het Italiaans dat geen parola orribile nodig heeft…
Antilingua
De grote vraag is en blijft: ben je nou een italiaota, ontzettende Italiaan, als je je hier druk over maakt? Is het antilingua of niet? Een ding is duidelijk: het laatste woord of parola orrenda is hier nog niet over gesproken. We houden bij Ciaone!, een dikke doei!
