La lingua italiana is de vierde meest bestudeerde taal ter wereld na Engels, Spaans en Chinees. Vreemd, of toch niet?
Die laatste drie talen spreken voor zich. Engels wordt door meer dan anderhalf miljard mensen gesproken en geschreven, en het is la principale lingua franca del mondo, de belangrijkste gemeenschappelijk gesproken taal ter wereld. Spaans wordt door een half miljard mensen gesproken en is vooral is in rapida espansione, in gestage opmars, in de Verenigde Staten. Het Chinees is niet alleen de moedertaal van anderhalf miljard Chinezen, maar het is ook de taal van il principale paese emergente, de belangrijkste opkomende economie, en van la seconda potenza mondiale, het op een na machtigste land ter wereld. Tot zover geen verrassingen
Waarom Italiaans op de vierde plaats staat, lijkt op het eerste oog onbegrijpelijk. Zo’n zestig tot zeventig miljoen mensen spreken deze taal, mensen uit de voormalige Italiaanse koloniën inbegrepen. Het is de taal van een relatief klein land, een land dat in verval is, dat genegeerd wordt door wereldmachten en dat regelmatig viene ridicolizzato, belachelijk gemaakt wordt, door zijn politieke leiders uit heden en verleden..
Hoe komt het dan toch dat het Italiaans het wint van talen als Frans, Duits, Russisch, Portugees en Japans? De oorzaak ervan lijkt te liggen in de omvang van de taalinzet: van de katholieke kerk tot emigratie, van cultuur tot gastronomia en het Made in Italy.
Katholieke kerk
In de eerste plaats wordt nog wel eens vergeten dat het Italiaans eigenlijk de voertaal is van de katholieke kerk. Latijn is er weliswaar de officiële taal, maar doorgaans wordt Italiaans gesproken onder priesters en prelaten. Zelfs de Paus spreekt Italiaans; dat is bijzonder als je bedenkt dat er de laatste veertig jaar geen Italiaan meer zat op la Santa Sede, de Heilige Stoel. Ook in diverse religieuze ordes als de salesiani e gesuiti, Salesianen en Jezuïeten, is Italiaans de voertaal.
Emigratie
Italië heeft in de vorige eeuw te maken gehad met een aanzienlijke emigratiegolf. Ongeveer veertig miljoen Italianen zijn vertrokken naar landen als Argentinië, de Verenigde Staten, Australië, Duitsland en Frankrijk; veel kinderen worden er mantenuti bilingui, tweetalig opgevoed.
Italiaans is bovendien de voertaal van internationaal gegane misdaadorganisaties als de Cosa nostra, Siciliaanse maffia, en de ‘Ndrangheta, maffia van de Zuid-Italiaanse regione Calabria [Calabrië]. Niet echt iets om trots op te zijn, maar wel van invloed op het aantal mensen dat de taal spreekt.
Cultuur
Italiaans doet het ook bijzonder goed op cultureel vlak:. Het is de belangrijkste taal van il melodramma, de oude theatervorm waarbij zang, muziek en spel worden gecombineerd. En wereldwijd zijn er de vele melomani, echte muziekliefhebbers, van Italiaanse lyrische muziek. Het immense succes van Pavarotti is er een voorbeeld van.
De letteratura italiana staat sinds de dertiende eeuw over de hele wereld in hoog aanzien. Elke eeuw verschenen er wel een of meerdere capolavori, meesterwerken. Dat laatste gaat niet op voor bijvoorbeeld de Engelse, Franse en Russische literatuur. Tal van Italiaanse schrijvers, van Petrarca tot Antonio Gramsci en Giacomo Leopardi, zijn buiten Italië geliefder en worden meer gelezen dan in Il Bel Paese zelf.
Het belang van Italiaanse kunst, vooral die uit il rinascimento, de renaissance, spreekt voor zich, en het maakt Italië tot één van de belangrijkste toeristische trekpleisters ter wereld.
En tot slot is er natuurlijk la gastronomia italiana en de Italiaanse mode, met de vele internationaal gebruikte termen en begrippen.
Het Italiaans de op drie na populairste taal om te bestuderen? Duidelijk toch, waarom!