Napolitaanse begrafenis

Veel toeristen wandelen in Napels rond, bewonderen de vele prachtige panorama's van deze stad, het een nog mooier dan het andere en verzuchten daarbij: "Eerst Napels zien, dan sterven." Weinig toeristen bezoeken echter un cimitero, een begraafplaats. Tijdens een vakantie bruist men juist van het leven en wil men aan geen enkel einde denken. Toch kan een bezoek aan een cimitero, er is er een in de buurt van Capodichino, het vliegveld van Napels, interessant zijn. De cimitero beslaat een enorme oppervlakte, de meeste Napolitanen gaan er dan ook met de auto, motor of scooter naar binnen. Waar men echter in Nederland een oase van rust en groen zal vinden, komt men hier in een soort 'klein Napoli' terecht.

Langs de smalle straatjes, die soms naar beneden, dan weer omhoog leiden, staan le tombe di famiglia, de familiegraven, soms wel twee of drie rijen dik. Het lijken net kleine huizen en zoveel kosten zij ook ongeveer, want bij de bouw is hoofdzakelijk marmer, brons en glas gebruikt.

Le tombe belle grandi van de allerrijkste families staan hoog op de heuvel, vanwaar de cimitero en zelfs een gedeelte van Napoli is te overzien. Minder welgestelde families kopen een bescheiden familiegraf bij la Confraternità Associazioni di Culto, in welk gebouw zij de beschikking krijgen over una tomba piccola, een klein familiegraf in de muur.

Bij geen enkel familiegraf ontbreekt het aan bloemen. De eigenaars van de bloemenkraampjes buiten de cimitero doen goede zaken, vooral op heilige feestdagen, zoals San Gennaro of Allerzielen. De herkomst van deze bloemenpracht? Alles wordt geïmporteerd uit mijn eigen Olanda!

Vanwege de temperatuur vindt een funerale, begrafenis, in Napoli meestal binnen twee dagen plaats. De priester laat op cruciale punten in de buurt waar de overledene vandaan komt, een overlijdensannonce ophangen. De kerk is in elke Napolitaanse wijk het middelpunt van de samenleving en veel buurtbewoners zullen de herdenkingsdienst bijwonen, want zelfs al is de overledene lange tijd geleden uit de buurt vertrokken, niemand wordt vergeten.

De meeste Napolitanen zijn buurtgebonden en keren altijd terug naar hun stad, zo niet levend, dan wil men het liefst in Napoli begraven worden. Maar wanneer men buiten Napoli komt te overlijden, heeft la famiglia een groot probleem, want onder begrafenisondernemers heerst veel concurrentie.

Een 'vreemde' begrafenisondernemer komt Napoli zomaar niet in. De grote jongens beschouwen hem als een indringer die hen het brood uit de mond komt stoten.
De laatste wens van de overledene kan alleen worden vervuld wanneer tevoren een compromis wordt gesloten. Dit moet geregeld worden door een man die in Napels woont èn werkt en die de juiste wegen weet te bewandelen. Hem wacht een moeilijke taak, maar wanneer het lukt, levert het hem groot respect en waardering op en zal hij op de dag van il funerale, una persona molto importante, een heel belangrijk persoon, zijn.

Niettemin, om alle risico's te vermijden, neemt de 'vreemde' begrafenisondernemer twee potige mannen met enorme spierbundels in dienst. Zij besturen en begeleiden zijn carro funebre, de begrafenisauto, en bovendien nemen zij de grafkist met het grootste gemak op hun stevige schouders.

Als de dienst is afgelopen, rijdt il corteo funebre, de begrafenisstoet, voor een allerlaatste groet stapvoets door de buurt en vertrekt dan richting il cimitero. Daar aangekomen, wordt de grafkist naar het gebouw van la Confraternità Associazioni di Culto gedragen. In de koele kelder van dit gebouw is bijna geen ventilatie en de vochtige atmosfeer wordt verzwaard door de geur van verse bloemen. De overledene wordt hier slechts voor een korte periode begraven, maar de grafdelvers gaan desondanks zorgvuldig te werk. Het is hun taak om het graf te voorzien van een genummerde marmeren plaat, een kruis met hierop de naam en een foto van de overledene en een stevige vaas.

In deze kelder zien alle graven er hetzelfde uit. Na twintig tot vierentwintig maanden wordt de kist weer opgegraven om het stoffelijk overschot in een veel kleinere te kunnen leggen. Veel kleine kisten krijgen een plekje in de muur bij la Confraternità Associazioni di Culto, maar die van le famiglie molto ricche, de rijke families, gaan naar een andere rustplaats, naar una tomba bella grande.

Op de, inmiddels overleden, Napolitaanse acteur Totò, maakte het allemaal geen indruk. Hij wandelde ooit over de cimitero, overzag le tombe di famiglia, het ene nog mooier dan het andere en verzuchtte daarbij: "Grande o piccola? Non fa differenza, het maakt niet uit, na de dood zijn we allemaal gelijk!"

Saluti!! Cisca Kuppen