5 Italiaanse gezegdes over volkeren

Er zijn tal van modi di dire, zegswijzen, die te maken hebben met popolazioni, volkeren. Deze volkswijsheden bestaan al decennialang; sommige zelfs eeuwenlang. Ze zijn met een reden ontstaan, maar neem ze vandaag de dag vooral met een korrel zout. Zo'n uitdrukking is namelijk zeker niet offensivo, beledigend, bedoeld of als pregiudizio, vooroordeel.

Je hoeft de uitdrukkingen natuurlijk niet zelf te gebruiken, maar het is wel zo handig als je de betekenis kent wanneer je in het Italiaans wordt aangesproken.

Fare alla romana

De rekening splitsen

[Letterlijk: op zijn Romeins doen]

De uitdrukking zou in Rome zijn ontstaan bij het opmaken en onderling gelijkelijk verdelen van de rekening van pelgrims.

De variant is pagare alla milanese. Wordt echter pagare alla napoletana gebruikt, betekent dat zoveel als helemaal niet betalen!

Pagare alla genovese verwijst juist naar de vrekheid van de inwoners van Genova [Genua]. In plaats van de totale som hoofdelijk om te slaan, betaalt iedereen voor zich, en geen cent meer.

Internationaal hoor je juist 'going dutch' als het aankomt op het dividere il conto, splitten van de rekening.

In Spanje hebben ze het daarentegen over 'pagar a la catalana'. Russen en Turken hebben een andere kijk op zaken. Die hebben het over 'op z'n Duits betalen'. De Zuid-Amerikanen hebben het op hun beurt over 'op z'n Amerikaans betalen', daarbij verwijzen ze naar de Noord-Amerikanen.

Fare il portoghese

Ergens zonder te betalen naar binnen glippen

[Letterlijk: op zijn Portugees doen]

Deze uitdrukking dateert uit de 18e eeuw. Naar verluid zou de Portugese Ambassade een bijeenkomst hebben gehouden waarbij landgenoten gratis waren uitgenodigd. Als je de uitdrukking hoort, kun je deze ook interpreteren als fare il furbo, de slimpie / gewiekste uithangen.

Fumare come un turco

Roken als een ketter

[Letterlijk: roken als een Turk]

Ook deze uitdrukking is eeuwenoud en gaat waarschijnlijk terug naar de 17e eeuw. Na jaren van verbod, paften en dronken de Turken koffie als een malle. De uitdrukking wordt overigens niet alleen in maar ook buiten Italië gebruikt. Natuurlijk kun je ook kiezen voor fumare come una miniera, roken als een schoorsteen. Dat verwijst niet naar een volk; een veilige keuze dus.

Leuk weetje: in Frankrijk hebben ze het over 'fumer come un pompier'; roken als een brandweerman. Die rook was niet afkomstig van sigaretten, maar juist van de met water doordrenkte kleren van de brandweermannen om ze koel te houden bij het blussen van een brand.

Fare l’indiano

Zich van de domme houden

[Letterlijk: op zijn Indiaas doen]

Naar verluid gaat deze uitdrukking terug naar de middeleeuwen. Het beschrijft hoe Europeanen in die tijd aankeken tegen mensen uit Azië en Indië. Toen de Moren arriveerden, waren het voor de inwoners alsof ze Marsmannetjes zagen. Niet alleen hun kleding, maar ook hun houding en doen, waren anders, nieuw. Ze trokken dan ook veel bekijks; het leek er bovendien op dat ze niets begrepen. Terwijl ze wel degelijk alles doorhadden, zo schrijft ook Alessandro Manzoni al in zijn Promessi Sposi. Far finta di non capire, net doen alsof je het niet begrijpt, is van allen tijde.

Andarsene all'inglese

Vertrekken zonder gedag te zeggen

[Letterlijk: vertrekken op z'n Engels]

In het Frans is de uitdrukking hetzelfde. Engelsen noemen het op hun beurt echter 'to take a French leave'. De Duitsers hebben het juist over 'sich auf französisch verabschieden'.

Essere puntuali come un orologio svizzero

Stipt op tijd zijn

[Letterlijk: zo punctueel zijn als een Zwitsers horloge]

De uitdrukking wijst voor zich, al kan deze ook sarcastisch worden gebruikt. Een Brabants kwartierke, daar is geen vertaling voor.

Arrivare a fagiolo, letterlijk: als boon aankomen, kan zowel positief als negatief worden uitgelegd. Sarcastisch gebruikt, ben je dus te laat. Arrivare dopo la banda, na de troepen arriveren: dan ben je écht te laat. Je kunt beter 'op de troepen vooruit lopen', oftewel anticiperen. Zo voorkom je arrivare al fumo delle candele, te laat komen. [letterlijk vertaal: arriveren als de kaarsen na-walmen en dus net uit zijn]