Trenino Rosso, Rhätische Bahn

De Trenino Rosso, ook wel Trenino Bernina genoemd, is Patrimonio Mondiale, Werelderfgoed sinds 2008. Het is het tratta ferroviaria più alta delle Alpi, hoogste spoortraject, van de Alpen en brengt naar een hoogte van maar liefst 2253 meter. Je overbrugt dus maar liefst 1824 m hoogteverschil tussen het Italiaanse Tirano en het Zwitserse Ospizio Bernina. De afstand tussen beide plaatsen is hemelsbreed slechts 22 km, waarbij pendenze, hellingen, van maar liefst 70% wordt overwonnen zonder gebruik van de cremagliera, tandrad.
En dat is uniek!

Een rit in deze trein is een ware belevenis en een aanrader voor wie in de omgeving op vakantie gaat. Onderweg is van alles te zien, je kunt heerlijk lunchen én de trein ook gebruiken om je fiets of ski’s mee te nemen en elders verder te gaan. Het is in elk geval een aanrader voor wie op vakantie wil in noord-west Italië. Uitvalsbasis is bij voorkeur de vallei Valtellina ten noorden van het Lago di Como.

Leuke weetjes over de Trenino Rosso

Het rode treintje heeft zijn kleur pas sinds 1940; daarvoor was het geel en rood. De blauwe wagon die je er soms tussen ziet, is er in 2010 gekomen ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Linea Bernina. Een ponte, brug, siert de zijkant – een van de vele waarover het treintje gaat.

De 60 km treinspoor is in sneltreinvaart gebouwd tussen 1906 en 1910. Maar liefst 2500 personen hebben er dag en nacht aan gewerkt. De trein was er zowel voor het vervoer van goederen van Italië naar Graubünden in Zwitserland, maar ook voor het toerisme. Dat hebben ze indertijd slim gedaan: ze plaatsten wegen naast het spoor. De gefortuneerden van die tijd beschikten over een auto en die zagen dus dit bijzondere treintje. De passaparola, mond-tot-mond-reclame, deed vervolgens zijn werk en gaf het toerisme een boost.

Het spoor waarover de Trenino Bernina tuft, meet 60 kilometer, 55 tunnels, 196 viaducten en 22 fermate, haltes. De binari, sporen, zijn slechts 1 meter breed ipv de standaard 1m40. De snelheid, of eigenlijk lentezza, traagheid, van het treintje in combinatie met de vele haltes doet haast meer aan een tram denken, dan aan een trein. De trein stopt in principe alleen op soste principali, de belangrijkste stations. Daar waar bij de haltes op de dienstregeling een X staat, betreft het soste a richiesta, haltes op verzoek. Je kunt dan, net als in de bus of tram, een knop indrukken om aan te geven dat je wilt stoppen. Het treintje vertrekt 2x per uur.

Onderweg

Het maakt niet uit in welk jaargetijde je in de buurt bent: het loont altijd de moeite dankzij het doorlopend wisselende kleurschakeringen van de natuur waardoor de trein zich voortbeweegt. Larici, lariksen, worden geel, rood, bruin in autunno, de herfst; ’s winters zijn ze met sneeuw bedekt en in de primavera, lente, worden ze weer frisgroen.

Onderweg kijk je je ogen uit: het ene panorama mozzafiato, adembenemend uitzicht, wisselt het andere af. Je ogen turen naar hoge bergtoppen, glinsterende meren, verre gletsjers en diepe dalen. Ook het viadotto circolare di Brusio is een heuse eyecatcher: het viaduct maakt een draai van 360 graden waardoor een hoogte van maar liefst 20 meter wordt overbrugd. En dat zonder cremaliera, tandrad; de trein gaat op eigen kracht omhoog en overbrugt zelfs een stijgingspercentage van meer dan 70%!

Door de luidspreker in de trein word je pas écht bewust van nog een ander bijzonder feit: voordat je de tunnel in gaat, ligt het dal links; na de tunnel ligt het dal aan de rechterzijde. Dat is te danken aan de andamento a chiocciola, wentelende beweging, die de trein maakt.

Wil je een keer uitstappen onderweg, onthoud dan de naam van het station Cavaglia. Op loopafstand van het stationnetje vind je er de Giardino dei giacchiai, ook wel Le marmitte dei giganti, de kookpotten van de reuzen, genoemd. Er zitten gaten in de grond van wel 14 meter diep, ontstaan in de ijstijd. Dit indrukwekkende natuurfenomeen kun je tussen mei en oktober bezoeken.

Ook kom je onderweg de beroemde Wasser Scheide tegen met het Lago Nero en het Lago Bianco – het zwarte resp. het witte meer. Zou een papieren bootje de stroming volgen van het Lago Nero, dan komt dat via de Danubbio (Donau) uiteindelijk uit in de Zwarte Zee. Het Lago Bianco leidt naar de rivier Po die uiteindelijk uitmondt aan de Adriatische zee. Probeer dat maar eens te visualiseren en je realiseert je wat er zo bijzonder aan is.

De laatste fermata, halte, is St. Moritz; het mondaine oord op 1800 m dat al meer dan een eeuw tot de verbeelding van velen spreekt. Voor het eerst ontdekt door Engelse alpinisten in de jaren 20 van de vorige eeuw. En het toonbeeld van luxe.
Het is handig als je Zwitserse Franken op zak hebt.

In de zomer kun je ook je fiets meenemen. En daarmee heb je dus toegang tot centinaia, honderden, kilometers routes. Geen ervaring met fietsen in de bergen? Geen probleem: je kunt dus mooi de tappe, etappes, uitkiezen waarbij je voornamelijk daalt. Check vooraf wel even de dienstregeling om te zien of er wel of geen trasporto biciclette is op de trein die je wilt nemen.

Of je nu fietst of wandelt: onderweg stoppen is ’s zomers helemaal verleidelijk dankzij de frutti di bosco, bosvruchten, die overal groeien: ribes, mirtillo, lampone, aalbessen, bosbessen en frambozen. Daarvan worden marmellate gemaakt en tisane, kruidentheeën. Ook worden er de erbe montane, bergkruiden, geteeld die Ricola in de beroemde snoepjes verwerkt.

Lunchtip

Er zijn twee plekken die bijzonder zijn voor de lunch: een ervan is Alp Grüm. Daar staat een uniek restaurant: het is namelijk alleen per trein bereikbaar. Je hebt er een prachtig uitzicht op de gletsjer Palü en het gelijknamige meer en de Alpen. Bestel er vooral de pizzoccheri, de beroemde lokale specialiteit van tagliatelle gemaakt van grano saraceno.

Ook kun je in Pontresina met de paardenslee (vooraf reserveren!) naar het natuurreservaat Val Roseg. Je luncht er met uitzicht op de Roseg gletsjer en het Bernina massief. Het Hotel Restaurant Roseg Gletscher is beroemd om zijn imposante toetjesbuffet. Je kunt natuurlijk ook weer met de paardenslee terug naar het station, of de extra calorieën direct verbranden door terug te wandelen. Óf je blijft een nachtje – nóg leuker!

Dagexcursie én vervoersmiddel

Je kunt de trein nemen als dagexcursie, maar ook als gewoon transportmiddel om te wandelen of te fietsen in Zwitserland. Óf om te skiën! Vanuit het hoogste punt bij Diavolezza kun je bijvoorbeeld ook de funivia, kabelbaan, nemen naar 3000 meter!

Een trip in de winter is om nog een andere reden bijzonder: het landschap is prachtig, maar minstens zo indrukwekkend is het feit dat de trein zich schijnbaar moeiteloos voortbeweegt ondanks de hopen sneeuw. Een locomotief die is voorzien van een speciale sneeuwblazer zorgt ervoor dat het spoor sneeuwvrij blijft. De capaciteit is indrukwekkend: hij kan 8500 ton sneeuw per uur verplaatsen! NS: eat your heart out!

Je kunt de treinkaartjes vooraf reserveren via de website van de Ferrovia Retica, maar nog praktischer is om je te wenden tot de gidsen van In Valtellina. Zij adviseren je over je verblijf en de dingen die je kunt doen. Je kunt bijvoorbeeld voor slechts een paar Zwitserse Franken meer ook een plek reserveren in het Panorama-rijtuig dat beschikt over extra grote ruiten. De kosten van je treinkaartje zijn niet vergelijkbaar met het goedkope treinen in Italië, maar het is zijn geld meer dan waard. Het is un'esperienza indimenticabile, onvergetelijke ervaring.