Culinair, actief en cultureel genieten in Zuid-Tirol

In het noordoosten van Italië, grenzend aan Oostenrijk, ligt Zuid-Tirol/Südtirol, bij de Italianen beter bekend als Alto Adige. Om Zuid-Tirol in één woord te typeren is onmogelijk. Op zich niet zo vreemd als je bedenkt dat Zuid-Tirol zo’n 7.400 km2 groot is – iets groter dan Noord- en Zuid-Holland samen.

© IDM Südtirol / Andreas Mierswa

Voor amanti della natura, natuurliefhebbers

Zuid-Tirol wordt gekenmerkt door een natura spettacolare, prachtige natuur. De bergtoppen van de tot het UNESCO-Werelderfgoed behorende Dolomieten worden afgewisseld door groene dalen met viti, wijnranken en appelgaarden. Die profiteren, net als de inwoners én vakantiegangers, van zo’n 300 dagen zon per jaar.

Waar je ook gaat in Zuid-Tirol, overal tref je een bijzondere mengeling van alpiene cultuur en mediterraanse invloeden. Elk gebied binnen Zuid-Tirol heeft ook weer een eigen karakter. Zo is bijvoorbeeld Alta Badia dat in het hart van de Dolomieten ligt, niet te vergelijken met Merano/Meran en omgeving.

In Zuid-Tirol wordt overwegend Duits gesproken, maar je kunt er ook in het Italiaans terecht. In twee valleien in Zuid-Tirol wordt een derde, eeuwenoude taal gesproken: Ladin, ook wel Reto-Romaans genoemd, amper te volgen voor een buitenstaander.

Wandelen

Zuid-Tirol is ’s zomers een heerlijke uitvalsbasis voor een actieve gezinsvakantie. Je kunt met z’n allen genieten tijdens een tranquilla passeggiata, rustige wandeling, door het dal. Of je gaat actief hiken in de Dolomieten met hoge bergtoppen om je heen. Natuurlijk kun je het ook spannender maken door te kiezen voor een via ferrata in het Ortler gebergte waarvan de hoogste top maar liefst 3905 meter is.

Fietsen

Een dag wandelen kun je afwisselen met een leuke fietstocht langs de vigneti, wijngaarden, in de brede dalen. De percorsi, routes, zijn zo uitgezet dat ze geschikt zijn voor iedereen, van beginner tot vergevorderd, van jong tot oud. Je kunt ontspannen fietsen op de piste ciclabili, fietspaden, maar er zijn ook heel wat uitdagender mogelijkheden voor de bici di corsa, racefiets, of de (e-)mountainbike. De fietsen huur je ter plekke bij de noleggio bici, fietsverhuur. Helm op en salta in sella, spring maar op de fiets!

Overdag fietsen, 's avonds culinair genieten © IDM Südtirol / Andreas Mierswa

Vervelen: vergeet het maar!

Het moge duidelijk zijn: er is voor elk wat wils. Impossibile annoiarsi, vervelen is onmogelijk! Op het eind van de dag neem je een verfrissende duik in een van de laghi balneabili, bezwembare meren, met uitzicht op de bergen of in een piscina, zwembad. Om daarna aan tafel te schuiven en te genieten van lokale lekkernijen en dito wijn. Buongustai zijn hier overigens ook op hun plek: Zuid-Tirol telt maar liefst 20 restaurants met één of meer Michelinsterren.

Ötzi de ijsman

Een bezoek aan Ötzi is da non perdere, mag je niet overslaan. Je vindt hem in het leuke Bolzano/Bozen, de grootste stad van Zuid-Tirol. Ötzi is de tot de verbeelding sprekende 5300 jaar oude uomo venuto dal ghiaccio, ijsman. Je vindt hem in het Südtiroler Archäologiemuseum. De in 1991 gevonden man met heel veel tatoeages, is al die tijd perfect bewaard gebleven in de gletsjer. De bijbehorende reconstructie van de oudste man ter wereld maakt ook indruk.

Ötzi is inmiddels een van de meest bestudeerde mensen ter wereld. Zijn kleding en equipaggiamento, uitrusting, die hij bij zich droeg, maken zijn bestaan tastbaar voor jong en oud. De puzzel is nog steeds niet helemaal klaar. In 2001 ontdekten ze bijvoorbeeld dat Ötzi om het leven is door een freccia, pijl, in zijn schouder.

Alta Badia

In de groene vallei Alta Badia liggen, op een hoogte tussen de 1300 en 1650 meter, drie vredige dorpjes. Je vindt er een natura incontaminata, ongerepte natuur; de omliggende Dolomieten reiken tot 3000 meter. Ben je een buongustaio, fijnproever, en houd je van actieve outdoor-activiteiten, dan ben je hier aan het goede adres.

Panoramisch uitzicht op de dorpjes Colfosco en Corvara © Alta Badia Brand / Alex Moling

Smakelijke hoogtepunten

Onder de noemer ‘In vetta con gusto’ (Smakelijke Hoogtepunten) worden van juli t/m september tal van activiteiten georganiseerd die outdoor combineren met piaceri della tavola, tafelgenot.

Zo kun je bij 'Picnic sön munt', Ladin voor 'picknick op de bergtop'. Je hoeft de picknickmand niet mee de berg op te slepen, maar je kunt deze cesti, manden, inclusief borden, bestek en glazen op bestelling afhalen bij een van de tien aangesloten rifugi van Alta Badia. En, niet te vergeten, samen met een coperta, picknick-kleed. Zie je het al voor je: heerlijk smikkelen uit een picknickmand vol lokale lekkernijen... en ondertussen genieten van een spectaculair uitzicht. Na afloop lever je de mand en deken weer in en wandel je onbezorgd verder.

Of wat dacht je van 'Vins alaleria': een door een sommelier geleide wijnproeverij met lokale topwijnen. De proeverij is in kleine kring, in de open lucht met prachtig uitzicht op de vallei. Hoe bijzonder is dat?!

Of wat dacht je van een ontbijt met streekproducten op de berghellingen van het Gherdenacia plateau met uitzicht op prachtige toppen van de Dolomieten zoals Sas dla Crusc/Santa Croce of Lavarela. Met al die calorieën die je verbruikt tijdens je outdoor-activiteiten, loop of fiets je al die gulzigheid er gewoon af.

Culinair genieten © IDM Süd Tirol / Marion Lafogler

Viles

Al in 15 v.Chr. was er sprake van landbouw; de contadini, boeren, indertijd, waren op zichzelf aangewezen. Vermeldenswaardig is hun enorme kennis over waar en hoe nederzettingen te bouwen.  De fraaie Viles vind je verspreid op voor landbouw geschikte velden; de gegroepeerde boerderijen zijn van oudsher geheel zelfvoorzienend. De velden zijn gelijkwaardig verdeeld onder de inwoners.

Je staat er zo 1-2-3 niet bij stil maar de ligging van de Viles is zo gekozen dat ze optimaal gebruik maken van de zon, en dat ze riparate, beschut, zijn tegen regen, kou, sneeuw, wind maar ook modderstromen en aardverschuivingen. Ook als het toerisme eind 19e eeuw zijn intrede doet, gaat dat hand in hand met de landbouw. Met als resultaat een nog altijd onveranderd berglandschap.

Viles van Pransarores met op de achtergrond Hl.Kreuz berg. © Alta Badia Brand / Freddy Planinschek

Welkom!

Bun dé, bëgnodüs, Ladino voor: Buongiorno, Benvenuti! Deze taal is een bijzondere mix van het Latijn ten tijde van de Romeinen en de taal die 2000 jaar geleden in het dal werd gesproken. Waar het Reto-Romaans eerst van het uiterste noordwesten tot het uiterste noordoosten van Italië gemeengoed was, wordt het Ladin nu alleen nog in een paar kleine gebieden in noordoost Italië gesproken.

Meran en omgeving

Meran / Merano is met zijn circa 40.000 inwoners de een na grootste stad van Zuid-Tirol. Al sinds de 19e eeuw komt de Europese aristocratie graag in het kuuroord. Als je het elegante centrum van de stad ziet met zijn eeuwenoude toegangspoorten, zijn oude straatjes, galerijen, de 800 jaar oude winkelstraat Meraner Laubengasse / Via Portici en gebouwen in Liberty-stijl, kun je je er alles bij voorstellen.

Het microklimaat van Meran en omgeving zorgt voor een bijzondere mix van mediterraanse begroeiing van palmen en cipressen tegen een achtergrond van alpenlandschap.

Panoramisch uitzicht op het pittoreske dorpje Schenna © Tourismusverein Schenna / Hannes Niederkofler

Schenna

Schenna / Scena is een uitstekende uitvalsbasis voor wie tijdens zijn vakantie wil genieten van berglandschap, cultuur en lekker eten. Je bereikt het rustige dorpje in ongeveer 15 autominuten vanuit Merano; het ligt er noordoostelijk van.

Sissi heeft hier naar verluidt met plezier haar zomers doorgebracht. Op een zonnig plateau bovenop een heuvel vind je indrukwekkende en in het oog springende gebouwen zoals het 14e eeuwse Schloss Schenna, mausoleum en de kathedraal.

Vanuit Schenna zijn er ontspannen en eenvoudige wandelingen. Je loopt van malga naar malga, bergweide naar bergweide en laat je culinair verwennen bij een van de ristoranti, rifugi of malghe. Wil je een keer hogerop, dan pak je de kabelbaan of stoeltjeslift.

Waalwege trails in Schenna

De paden langs de oude irrigatiekanalen rond Schenna bieden gemakkelijke wandelingen voor iedereen. De Schenner Waalweg begint boven het dorp Schenna en voert door dennenbossen, boomgaarden en weilanden. Onderweg heb je een prachtig panoramisch uitzicht op de stad Meran. Ook fijn is de Kneippbekken die je onderweg tegen komt. Je kunt er lichaam en geest verfrissen.

© Tourismusverein Schenna / Hannes Niederkofler

Hoe kom je in Zuid-Tirol?

Ga je met de auto richting Italië, dan kun je op een aantal manieren in Zuid-Tirol komen. Volg je de Brenner Pas, ben je direct na de grens al in Zuid-Tirol. In het hoogseizoen loont het soms de moeite om de Brennerstrasse te pakken; je volgt dan vanaf Innsbruck een mooie route met veel bochten, komt door dorpjes en omzeilt zo eventuele files.

Met de auto

Je kunt vanuit Oostenrijk ook via de mooie Reschenpass, SS40, Italië binnenrijden. Nog indrukwekkender zijn de vele haarspeldbochten van de SS38, via de Stilfser Joch. Dit kan overigens alleen ’s zomers.

Met het vliegtuig

Ga je met het vliegtuig, vlieg dan op Verona (150km), Treviso (190km) of kies voor Innsbruck (120km), dat ligt ook op twee uur rijden, net als Verona. Houd er wel rekening mee dat als je daar een auto huurt, je aangeeft dat je de grens over gaat. Vanuit Innsbruck kun je ook besluiten de trein te nemen naar Bolzano om vanuit daar met openbaar vervoer of met een huurauto verder te reizen.
De vliegvelden van Bergamo (240km) en Venezia (270km) liggen iets verder weg.

Met de trein

Als je met de trein naar Zuid-Tirol gaat, heb je de keuze uit treinen van de Oostenrijkse, Duitse en Italiaanse spoorwegen. Voor reizigers met de DB/ÖBB, de nachttrein, bestaat er de mogelijkheid een ‘Anschlussticket Südtirol’ te boeken zodat je op de reisdagen met openbaar vervoer bij je accommodatie komt.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Südtirol.