Una storia del nostra amica Claudia Zanin'Do you-a want-a some-a milk-a inna your coffee'...de assistente di volo, oftewel de stewardess, weet feilloos de naast mij zittende 'buitenlanders' te onderscheiden van de Italianen. Iedere keer weer betrap ik mezelf erop dat het vakantiegevoel bij Alitalia al begint als je aan boord stapt. Er zijn natuurlijk wel meer maatschappijen die naar Rome vliegen, maar Alitalia blijft voor mij een feestje.
Air Columbia
Op de luchthaven Fiumicino stappen we over op Air Columbia. Dit lijntje, dat ondanks de naam in Italiaanse handen blijkt te zijn, vliegt 3x per dag heen-en-weer naar Pescara. Er passen 18 man in dit piepkleine twee-motorig propellor-vliegtuigje, verdeeld over 2 rijen van 9 stoelen achter elkaar. Ik ervaar het gerammel als één groot avontuur en ben blij dat claustrofobie mij vreemd is.
Calanchi in Abruzzo
Abruzzo staat garant voor rust, ruimte, frisse lucht, groen, bergen, heuvels en zee. Natuurvariëteit op en top. We zijn er eind oktober en de temperaturen overdag zijn nog heerlijk; het schijnt tot half november 20 graden te kunnen zijn. Als we 's avonds rondbanjeren, ruiken we de zo typische openhaard-geur die Italiaanse dorpen 's winters kenmerkt. We horen mannen in de plaatselijke bar de laatste wetenswaardigheden uitwisselen. De herfstkleuren doen langzaam hun intrede in de overweldigende, weidse natuur.
Grotte di Stiffe in Abruzzo
De eerste kennismaking met die mooie natuur zijn de indrukwekkende Callanchi. Deze blijken typisch voor Abruzzo te zijn. Het zijn ingesleten inhammen in zachte krijtrotsen, veroorzaakt doordat de zee vroeger inbeukte op de rotsen. Een andere vorm van eeuwenoud gesteente komen we tegen in de Grotte di Stiffe. Afgezien van de afzichtelijk kitscherige kerststal, zijn de stalagmieten en stalactieten indrukwekkend. De wetenschap dat het 100 jaar duurt om 1 cm stalagmiet of stalactiet te produceren, doet je realiseren in wat voor omgeving je hier rondloopt. In 1982 is gestart met de werkzaamheden om deze grot toegankelijk te maken voor het publiek; 9 jaar en 6 miljard lire ( 3 miljoen Euro) later is de opening. Rondleidingen voeren langs prachtig uitgelichte 'trossen' stalactieten en langs 25 meter hoge watervallen. Neem wel een trui mee want het is slechts 8-10 graden in de grotten en de luchtvochtigheid is 90-98%.
Ma che bello...
Gran Sasso in Abruzzo
Abruzzo kent ook tal van kleine stadjes met een prachtige ligging. Een daarvan is bijvoorbeeld Civitella del Tronto. Dit zal 's zomers, zo vermoedden we, uitpuilen van de toeristen. Boven is een gigantisch fort gevestigd dat de moeite van een bezoek waard is. Bovendien heb je vanuit daar een prachtig uitzicht op de Gran Sasso met zijn Corno Grande en Corno Piccolo en het glooiende landschap. We zien sneeuw liggen op de toppen, en het blijkt dat zich hier de zuidelijkste gletsjer van Europa bevindt. In de verte, achter de glooiende heuvels, zien we ook nog een streepje zee. Prachtig om al deze elementen in één blikveld te hebben, helemaal als je dit combineert met de oranje gloed van de zonsondergang. Wachten op de zonsondergang loont de moeite.
Pietracamela
Dit dorpje aan de voet van de Gran Sasso met de Gigante che dorme, die wordt gevormd door de contouren van de Corno Grande en Corno Piccolo. Als we 's avonds aankomen, ligt het vijf kerken tellende gehucht eenzaam en verlaten bij. De 70 inwoners zitten ongetwijfeld binnen; wij komen ze niet tegen als we door de straten slenteren. In de zomer daarentegen bevolken zo'n 2000 man het gehucht. Emigranten komen terug, maar ook wandelaars die vanuit hier wandel-dagtochten maken in het Parco Nazionale Gran Sasso. Op zo'n 2000 meter hoogte ligt de Campo Imperatore, dat je vanuit Pietracamela bereikt in zo'n 6 uur (of 4 als je geoefend bent). Oefenen kun je ook al in het dorpje zelf: het wemelt er van de trappen en steegjes. Als je de moeite neemt om een stuk te gaan wandelen achter het dorp kom je op rotsen mooie, abstracte schilderingen tegen. De afbeeldingen dateren van rond 1970 maar zijn, ondanks de jonge leeftijd, niet minder indrukwekkend.
Van een heel andere orde is Isola del Gran Sasso. San Gabriele, de heilige die de aanleiding vormde voor dit bedevaartsoord, heeft sinds de opgraving van zijn beenderen in 1892 vele wonderen op zijn naam staan. Niet alleen in de 19e eeuw, maar ook nog heden ten dage, getuige de vele dankbetuigingen die het oude kerkje sieren. Ontsierend daarentegen is de betonnen kolos die naast het kerkje staat. De dranghekken en tralies aan de buitenzijde doen niet direct aan een bedevaartsoord denken, maar toch blijkt de kerk regelmatig onderdak te bieden aan zo'n 10.000(!) gelovigen die allemaal op een eigen wonder hopen.
Mijn hart heb ik echter verloren in....
Santo Stefano di Sessanaio in Abruzzo
Santo Stefano di Sessanaio; hét geheim van Abruzzo als je het mij vraagt. Het middeleeuwse dorpje wordt gekenmerkt door hoge stadsmuren en een 18 meter hoge toren. Hierachter wonen nog maar een slordige 120 inwoners. Het behoort tot een van de 56 dorpjes die deel uitmaken van de 'Borghi più belli d'Italia', een consortium van de mooiste dorpen van het land. Doel is het dorpje op de toeristische kaart te zetten, maar wel zodanig dat het geen massatoerisme wordt. In dit dorp, dat regelmatig wordt gebruikt als filmdecor, is foto's maken gewoon prijsschieten. De leegstaande huizen worden gerestaureerd en met behulp van oude vaklui die hun vakkennis overdragen aan de jongere garde, wordt alles op de traditionele manier hersteld. Dat betekent dat er ook oplossingen worden gezocht voor de kabels van telefoon en televisie.
Mangiare....
Onderweg zien we op diverse plaatsen bomen met de knaloranje, zoete cachi, kaki ofwel sharonfruit. Eetbaar met schil en al, en als ze rijp en helemaal zacht zijn, mierezoet. Een andere verrassing voor ons gehemelte zijn de verse olijven, en dan bedoelen we écht vers. Dus niet ingelegd in pekelwater of olie, maar zo, rechtstreeks van de boom af. Je weet niet wat je proeft...de olijven hebben een vrij stevige bite en lijken een lichte rooksmaak te hebben.
Zoetigheden in Abruzzo
De verstokte Italiëgangers weten het: ga niet op zoek naar gezellige restaurantjes, maar wel naar tl-licht en veel Italianen. We hebben het over Ristorante il Gabbiano, ergens in een zijstraat van Giulianova. Het is dat we erop zijn gewezen, anders waren we er wellicht zo voorbij gelopen. Dit blijkt dé stek te zijn voor een heerlijke lunch all'italiana, ergo: antipasti, primo, secondo, dolce. Uiteraard met vis: sardientjes, zalm, mosselen, venusschelpjes en inktvis. Je hoeft geen visliefhebber te zijn om hiervan te genieten. Het water loopt me nog in de mond als ik denk aan de smaak van de pesce a lesso, gekookte en vervolgens koud bereidde vis, aangemaakt met een dressing van citroen in olio d'oliva. Door deze dressing komt de vis uitstekend tot zijn recht. Eén groot feest voor onze smaakpapillen...
Dan is er nog Da Nino vlakbij de Grotte di Stiffe. Het spreekt me bij voorbaat aan omdat mijn zoontje ook zo heet. De gastvriendelijkheid van de familie die dit restaurant bestiert, maar ook de gerechten, maken diepe indruk op ons. Puur natuur, eenvoudig, zonder opsmuk zijn de kernwoorden. Dit wil ik elke dag!
Prati di Tivoin Abruzzo
Abruzzo heeft mijn hart gestolen, de overweldigende, weidse natuur, de kleine dorpjes tegen de bergen aangeplakt, de gastvrijheid...ik denk er met veel plezier aan terug. En wie weet, haal ik hier toch nog een keer een Cinquecento vandaan. Immers in verhouding tot het natte noorden wemelt het er hier nog van...
