Van marmer tot 'mens': San Giorgio an Donatello

Una storia del nostra amica Sharon

Je zou er als je niet oplet zo aan voorbijlopen. In een nis van de kerk Orsanmichele in de Via de' Calzaiuoli in Florence staat de beeltenis van de heilige Joris (San Giorgio). Een beeld van de beeldhouwer Donatello. Het valt bijna niet op en dat verdient het absoluut niet.

In de Renaissance werd de Orsanmichele in de armen gesloten door de vele gilden uit de stad. De kunstwerken die deze kerk sieren zijn als het ware reclameborden voor de grote voorspoed van de Florentijnse gilden. Men wilde laten zien dat er geld was, veel geld en trots. Ieder gilde financierde in een van de nissen de beeltenis van een schutspatroon of heilige. Rivaliserende kunstenaars gingen hiervoor aan de slag. De vele nissen tonen dan ook de kunsten van verschillende beeldhouwers in verschillende stijlen.

Zo ontwierp Donatello omstreeks 1415-1417 in opdracht van het gilde van de wapensmeden, de beschermheilige van het gilde, San Giorgio. Dé Joris die volgens de legende de draak aanviel om zo de prinses van Cappadocië te bevrijden. Met het ontwerp van dit beeld laat Donatello alle tradities achter zich. Hij wilde de Florentijnen iets bijzonders geven. In scherp contrast met de wat statische Gotische beelden die kathedralen van die tijd sieren, kan iedereen de emotie van de afgebeelde San Giorgio voelen. De beelden uit de Gotiek lijken eigenlijk niet van deze wereld. Met hun serene, afstandelijke schoonheid staan ze als het ware buiten de wereld van de 'echte' mensen.

San Giorgio is een heel ander verhaal. Donatello schiep een San Giorgio in vol militair ornaat. Het ideaalbeeld van een volmaakte soldaat in de15e eeuw. Als je naar het gezicht van de jeugdige soldaat kijkt, voel je werkelijk de spanning van een naderend gevaar. Wist hij wat hem te wachten zou staan? Is hij aan het bedenken wat de beste strategie zal zijn? Standvastig staat hij te wachten op wat komen gaat. De voeten stevig op de grond, het gezicht in opperste concentratie. San Giorgio is een echt mens. Donatello liet de geijkte middeleeuwse modellen voor beelden links liggen. Hij bracht veel tijd door met het bestuderen van het menselijk lichaam. En daarom overrompelt de mens San Giorgio. Hier staat een trotse jonge soldaat. Eigenlijk een die je in die tijd makkelijk in het echte leven had kunnen tegenkomen.

Terecht zouden de Florentijnen door de jaren heen het werk van Donatello prijzen om zijn overtuigingskracht en echtheid. Donatello kreeg nog veel opdrachten in verschillende Italiaanse steden en groeide uit tot een van Italië's beroemdste beeldhouwers. Donatello's grafschrift tenslotte vat treffend samen wat hij voor de beeldhouwkunst heeft betekend:
"Wat vele bekwame handen ooit betekenden voor de beeldhouwkunst, heeft Donatello alléén bereikt. Marmer gaf hij leven, emotie, beweging. Wat kan de natuur nog meer geven, behalve spraak?".

Florence herbergt vele kunstschatten, maar Donatello's San Giorgio is absoluut de moeite waard. Loop dus eens de Via de' Calzaiuoli in en fantaseer over wat er in die jonge man om moet zijn gegaan. In de nis van de Orsanmichele staat overigens tegenwoordig een kopie van het beeld. Het origineel is te bekijken in het Museo Nazionale del Bargello, ook in Florence.